Waarom we geen ontbijt meer eten

Sinds we tijdens onze reis door Japan twee weken in een boeddhistische tempel verbleven, eten we geen ontbijt meer. We houden het bij lunch en avondeten. Waarom doen we dit en wat levert het ons op?

Jarenlang dacht ik dat ik niet zonder ontbijt kon. Ik hield van ontbijten. Een lekkere boterham, een knapperig beschuitje, een plak ontbijtkoek met een dikke laag boter, een goed gevulde kom havermoutpap… heerlijk! Ik meende dat ik ontbijt nodig had om de dag door te komen. Want als ik niet ontbeet, voelde ik me slapjes worden. Mensen die naar eigen zeggen ‘geen tijd’ hadden om te ontbijten of die ‘s ochtends geen hap door hun keel kregen, snapte ik niet. Want hoe houd je het dan vol tot aan de lunch!?

Monnik Jiho

Tijdens onze wereldreis brachten we twee weken door bij de Japanse monnik Jiho. Hij bestiert in zijn eentje een kleine boeddhistische tempel op het Japanse platteland. Twee weken lang gingen we mee in zijn dagritme. Om 5 uur op, een uur mediteren, ‘s ochtends schoffelen in de moestuin of naar de markt, uitgebreid lunchen, ‘s middags naar de onsen (badhuis), uitgebreid avondeten, dan vroeg naar bed. Geen ontbijt dus, zoals je ziet.

Twee maaltijden per dag

Waarom geen ontbijt? Volgens de leer die monnik Jiho aanhangt, eten we in de eerste wereld (waar Japan ook onder valt) standaard te veel. Voedsel is tegenwoordig altijd en overal beschikbaar. We eten niet meer om ons lichaam te ‘voeden’. We eten uit gewoonte. Omdat eten een fijne afleiding is. Omdat we eten aangeboden krijgen. Omdat we anderen zien eten. Of gewoonweg omdat het eten beschikbaar is. Daardoor eten we meer dan we nodig hebben. We hebben onszelf aangeleerd om het minste of geringste signaal van onze maag direct te bevredigen. Zoiets als tijdens het sporten bij de eerste hijg gelijk stoppen om op adem te komen.

Gezondheidskwalen

Volgens Jiho is deze vorm van overeten de oorzaak van allerlei gezondheidskwalen die veelvuldig voorkomen in de eerste wereld. Van vage vermoeidheidsklachten tot een niet helder hoofd, van verkoudheid tot darmproblemen, van koude voeten tot teveel buikvet, en van dementie tot kanker. Want veel en vaak eten belast het lichaam. De spijsvertering kost het lichaam enorm veel energie. Eet je de hele dag door en eet je meer dan nodig is, dan is je lichaam continu bezig dat eten te verwerken. Eet je daarentegen minder (vaak), dan hoeft je lichaam maar beperkt energie te besteden aan de spijsvertering.

‘Eating light’

Monnik Jiho propageert ‘eating light’. Oftewel: eet slechts 70% van wat je normaal gesproken eet. Eet dit in een korter tijdsbestek dan je gewend bent. En eet producten die lichter zijn om te verteren. 70% eten kan op verschillende manieren. Alle tussendoortjes en snacks uitbannen is er één. Per maaltijd iets minder eten kan ook, maar dat is in de praktijk best moeilijk toe te passen. Een andere oplossing is om een volledige maaltijd over te slaan. Want eet je maar twee van de drie maaltijden die je normaliter eet, dan zit je ongeveer op 70%. Wel op voorwaarde dat je niet ineens meer gaat eten per maaltijd, natuurlijk. Deze laatste manier van 70% eten pastten wij toe bij monnik Jiho. Geen ontbijt, wel lunch en avondeten.

In de praktijk

Als verstokte ontbijter zag ik er best tegenop op mijn ontbijt over te slaan. Ik wilde er wel voor gaan. Gewoon als experiment. Want ik had niks te verliezen. Als het na twee weken niet beviel, kon ik altijd weer teruggaan naar daarvoor. Maar het viel me hartstikke mee! Het scheelde dat we vroeg lunchten, al om half 12 ‘s ochtends. En dat we een rustig en relaxed leventje hadden bij de monnik. En ook dat zowel lunch als avondeten heerlijke maaltijden waren. Ik kon zo op een relaxte en laagdrempelige manier wennen aan geen ontbijt meer eten. In het begin stapte ik in de valkuil dat ik bij lunch en avondeten te veel at. Ik zat dan overvol, als soort compensatie voor het overslaan van het ontbijt 😉 Na een paar dagen merkte ik beter wanneer ik genoeg had gehad. En stopte ik met eten vlak voordat ik verzadigd was.

Dit is wat we aten

Dat we geen ontbijt meer aten, betekende niet dat we ‘s ochtends niet mochten drinken. Na de meditatie dronken we gezamenlijk een kopje cafeïnevrije thee. Rond kwart over 11 begon de voorbereiding voor de lunch. Waar bestond deze uit? Vooral uit: Heel. Veel. Groente. Wel vijf of zes verschillende soorten per maaltijd. Rauw, geblancheerd, ingemaakt, uit de oven of gekookt. Deels afkomstig uit eigen moestuin en anders van de biologische markt. Naast alle groente een kopje misosoep. Een kommetje rijst. Een blok tofu. Soms tempura. Het eten dat over was ging de koelkast in en kwam voor het diner, om half 6 ‘s avonds, weer tevoorschijn. In veel Aziatische landen eet men hetzelfde soort eten voor lunch en diner. In tegenstelling tot de westerse wereld, waarin veel meer onderscheid is tussen de verschillende maaltijden.

Wat opviel aan het eten? De enorme hoeveelheid groente en tofu en de geringe hoeveelheid koolhydraten. En het korte tijdsbestek van zes uur waarin we beide maaltijden aten. In feite is het een vorm van intermittent fasting, wat we deden. Heel af en toe aten en dronken we overigens ‘poison’, zoals Jiho het gekscherend noemde. Een kop koffie, een zoet broodje, een blikje bier. Dat prikkelt je darmen en is daarmee prima om bij uitzondering te eten.

Hoe doen we het nu?

In tegenstelling tot wat ik vooraf had gedacht, beviel het me uitstekend om geen ontbijt meer te eten. Geen ontbijt eten zorgt ervoor dat ik veel meer tijd heb in de ochtend. Ik heb geleerd en ervaren dat ik minder afhankelijk ben van eten dan ik dacht. Waar ik voorheen bijna van maaltijd naar maaltijd leefde, ben ik nu minder met eten bezig. Na een paar weten geen ontbijt merkte ik dat ik minder moe was. Ik was helderder in mijn hoofd. Ik zat letterlijk strakker in mijn vel. En ik viel een paar kilo af. Ook Bouke beviel het goed. Daarom zijn we doorgegaan met ‘eating light’ toen we weggingen bij monnik Jiho. En houden we het vol nu we weer in Nederland zijn.

Onze eetgewoonten zijn flink veranderd. We eten meer groente. We eten nu ook de schillen, bladeren en wortels van groente. En we eten vaker ongekookte groente. Als lunch eten we regelmatig een ‘avondmaaltijd’. Dat wisselen we af met lunches van brood, havermout of yoghurt.

Breakfast = ‘break the fast’

Waarom slaan we trouwens het ontbijt over en niet de lunch of het avondeten? Het Engels woord voor ontbijt is breakfast. Dat bestaat uit de woorden ‘break’ en ‘fast’. Jawel, ‘break the fast’. Volgens Jiho sla je idealiter het avondeten over. Je ontbijt en je luncht, in een paar uur tijd. Daarna stop je voor die dag met eten. Om je spijsvertering en lijf rust te gunnen. En met het ontbijt van de volgende dag verbreek je het vasten. Ergens logisch, want juist aan het begin van de dag heb je energie nodig. Het lastige is de praktische haalbaarheid hiervan. Avondeten is een sociale aangelegenheid. Eet je geen avondeten, dan kan je niet meer meedoen aan etentjes, borrels en andere avondactiviteiten waar drank en spijs een centrale plek inneemt. Geen ontbijt eten is simpelweg een praktisch en haalbaarder alternatief dan geen avondeten eten.

Ik wil dit ook!

Wil je ook experimenteren met ‘eating light’? Overweeg dan eens de volgende ideeën. Wie weet zit er iets voor je tussen om een paar weken mee te experimenteren!

• Eet geen tussendoortjes meer. Niet tussen de maaltijden door (want dan geef je je spijsverteringsstelsel rust tussen de maaltijden door) en niet na het avondeten (zo vergroot je het tijdsbestek waarin je spijsverteringsstelsel niet aan het werk hoeft).
• Beperk de hoeveelheid koffie die je drinkt. Maak van koffie drinken een speciaal moment, bijvoorbeeld in het weekend, in plaats van elke dag standaard drie of vier koppen achterover te slaan.
• Eet meer groente. Op je brood, als snack, in plaats van vlees of koolhydraten tijdens je maaltijd.
• Of doe net als wij en sla het ontbijt over! Niet eenmalig, want je lichaam heeft tijd nodig om aan een nieuwe gewoonte te wennen. Experimenteer er 14 of 21 dagen mee. Zo wen je mentaal en fysiek aan deze nieuwe eetgewoonte. En kan je aangeven of het je bevalt.

Realiseer je dit: dat we drie maaltijden per dag eten, is ook maar een sociale conventie. We hebben ooit met elkaar besloten dat dit de norm is. Eten gaat er echter om dat je je lichaam voedt met dat wat het nodig heeft. Experimenteren met eten (op een verantwoorde manier) kan een reset zijn voor je lichaam, waarmee je leert voelen en ervaren wat jouw lichaam nodig heeft. In plaats van eten op de automatische piloot.

Heb jij wel eens aan vasten gedaan?